เตรียมการทำหนังสือผญา

พี่น้องไทอีสานที่เคารพครับ มื้อนี่ลำนำ อีสาน(บ่าวคนไกล เพจสมาคมคนฮักผญา) นั่งเขียนวิธีการ การเขียนผญาอีสานเฮา ในแบบฉบับของผมเอง มาฝากพี่น้องผู้ที่สนใจอยากแต่ง อยากเขียนผญา เพื่อเป็นการสืบทอดคำผญาให้เผยแผ่กันต่อๆไปในอนาคตข้างหน้าเนาะครับ มาเริ่มกันเลยเนาะครับ
(อ่านเป็นภาษาอีสานเด้อครับพี่น้อง)
1.ในบทหนึ่งๆ ผมสิแยกออกเป็นท่อนๆ โดยมี 4 ท่อน 6 ท่อน 8 ท่อน หรือ 10 ท่อนกะแล้วแต่เนื้อหาของเรื่องนั่นๆเนาะครับ ในท่อนหนึ่งๆตามที่กล่าวมา(ใช้ภาษาอีสานเท่านั้นนะครับ) จะใช้คำตามที่วรรคไว้ วรรคละ 5-6 พยางค์(ยกเว้นผญาอีกแบบอื่น ซึ่งจะมาแนะนำอีกภายหลัง) หรืออาจจะมากน้อยกว่ากะได้ บ่เกิน 1 พยางค์ครับ ยกตัวอย่าง ดังนี้
วาดความหวังตั้งไว้ ป้อมใส่เทิงใจกาย
มะโนหมายเคียงนอน อยู่เดียวดอมเจ้า
2.การสัมผัส จะบ่คือกันกับกลอนแปดเด้อครับ จะสัมผัสหม่องได๋ จุดได๋ กะได้ครับบ่จำกัด สุดแล้วแต่ความลื่นไหลของคำ ในท่อนนั่นๆ
3.การไต่ระดับเสียง ข้อนี้สำคัญหลายๆครับ ระดับเสียงการขึ้นลงในท่อนนั่นๆจะต้องให้ได้ ตามที่ผมให้ตัวอย่างมา ซึ่งการไต่ระดับเสียงนี้ อธิบายบ่ได้ครับ ต้องเป็นคนที่ฮู้จักอ่านผญานำ ผมสิยกตัวอย่างมาไว้ให้สังเกตุระดับเสียง ดังนี้ครับ
วาดความหวังตั้งไว้ ป้อมใส่เทิงใจกาย
มะโนหมายเคียงนอน อยู่เดียวดอมเจ้า
หวังเพียงเฮาสองร่วม เทียวทางสร้างก่อ
แม่นสิทุกข์ยากแค้น สิทนสู้ฝ่าฟัน
แม่นสิมีฮั้วกัน หรือหลุมบ่อบ่ขอหนี
เบิ่ดชีวีเพื่อนาง หนึ่งเดียวในใจอ้าย
ขอเพียงสายใจเจ้า อย่ามัวเมานำชายใหม่
ให้มีใจฮักแท้ เพียงอ้ายบ่หน่ายซัง...คำนางเอย
4.การที่สิเขียนหรือแต่งให้ได้ง่ายๆ ขอแนะนำให้ก็อบเอาตัวอย่างที่ผมแต่งมาไปวางไว้ แล้วคิดหาคำมาแต่งเรื่องที่ได้พยางค์เท่ากัน ระดับเสียงขึ้นลงในแต่ละวรรคมาให้เท่ากัน หรือใกล้เคียงที่สุด มาใส่แทนคำในตัวอย่างของผม โดยการเปลี่ยนเรื่องราวไปทางอื่น จะเป็นการฝึกฝนการเขียนการแต่งที่ดี ได้เร็วและง่ายในการฝึกเขียนครับ ยกตัวอย่าง ดังนี้ครับ
เขียนความหวังตั้งไว้ ให้อ้ายพี่บ่หนีจร
แม่นสินอนปานหนู อยู่ฮูกะทนได้
นางบ่ไกลไลเจ้า คิดสิเอาผู้ชายใหม่
เสมอปลายจากต้น สิทนสู้ฝ่าฟัน
แม่นสิมีหยังกั้น แยกแบ่งอย่ามาหวัง
ภูเขาบังตันทาง สิย่างวนไปนำอ้าย
ว่าแต่ใจชายแน่ น้องบ่แปรให้อ้ายเปลี่ยว
สิขอเทียวย่างร่วม นำอ้ายบ่หน่ายซัง..นี่แหล้ว อ้ายเอย
สุดท้ายนี้ ผมหวังว่าพี่น้องชาวอีสานทุกๆท่าน คงสิเขียนผญามาลงให้ผมได้อ่านกันทุกๆคนเนาะครับ ผมสิลงโพสนี้ไว้ในภาพปกเพจอีสานยามแลงนำเด้อครับ ถ้าพี่น้องเห็นว่ามีประโยชน์กะซ่อยๆกันแชร์ออกไปแนกะดีครับ ขอขอบคุณหลายๆครับผม //จากใจแอดมินบ่าวคนไกล เพจสมาคมคนฮักผญา

สาวชาวนา

อ้ายเอ้ยย..
นาอ้ายปักดำไว้ จนข้าวเขียวอยู่กลางท่ง
อ้ายบ่โงต่าวโค้ง คืนถิ่นดินอีสาน
ผู้สาวนาได้นั่งคอย ใจห่วงหาอยู่ทางบ้าน
นั่งแนมทางจนเมื่อยล้า ขาเหมิดแฮงสิก้าวย่าง
ควมที่เคยจาต้าน คำหวานเว้าน้องฮ่ำฮอน
อ้ายลืมคอนบ่อนเคยซ้น ลืมท่งนาที่เคยย่าง
มาปักหลักหัวใจไว้ ทางใจอ้ายได้ห่างไล
ใจดำแท้บ่าวพี่ชาย เป็นหยังอ้ายบ่หล่ำแงง..แท้น้อ อ้ายเอย

สาวนา อีสาน

อรุณสวัสดิ์ยามเซ้า ผู้สาวนามาถามข่าว
ชาวผญาทุกๆท่าน บุญทานยู้ได้พบพาน
เป็นจั่งได๋น้อไทบ้าน ท้องถิ่นดินอีสาน
มาสู่งานในเมืองกรุง หวังเพิ่งพาหาเงินใซ้
ได้ลาไลคนทางบ้าน เพิ่นแนมทางลูกสิต่าว
บางวันอุกอั่งเอ้า นั่งหงอยเคร้าได้คิดนำ
สาวอีสานมากล่าวย้ำ แรงใจส่งมานำเสียง
เป็นสำเนียงผญาคำ มาส่งแฮงประสานไว้
กำลังใจมาคอยยู้ ซูกันไปอย่าได้หวั่น
ไทอีสานผู้ห่างบ้าน ประสานร่วมมาส่งแฮง..พี่น้องเอย

สาวนาอีสานขานผญา

……คนคอยทาง………
บทประพันธ์เขียนแต้ม มาแซมใส่ในผญา
ฝากฝนพาเอาสำเนียง ผ่านลมผสมฟ้า
บอกว่าสาวนาน้อง ยังคงคอยถ่าจอบส่อง
บ่าวพี่ชายคนฮักน้อง คอยทางจ้องกะบ่มา
ฝนเอ้ยฝนสั่งฟ้า พระพิรุนให้แจ้งข่าว
หัวอกสาวผู้ถ่าอ้าย สิตายถิ่มย้อนนั่งคอย
ฝนฮำลงมันเย็นจ้อย ใจลอยลอยจนไข้สั่น
หนาวฝนพรมแฮ่งสะบั้น กะสันโอ้ฮ่ำคะนิง
คิดนำอ้าย ป่วงละเมอ…แท้แหล้วว อ้ายเอย
//สาวนา อีสาน

พี่น้องเอ้ยยย...
ขึ่นงานนามาแล้ว ผู้สาวนาหาข้าวแต่ง 
หาจัดแจงแต่งให้ จัดวางไว้มาสู่กิน
แดดจนวินเซล้า ขากะสั่นเบิ่ดแฮงไถ
แนวข้าวงายหน่ำลง แต่หกโมงยามเซ้า
ไถนาจนเบิ่ดแฮงก้าว สาวลงจากกะต่า
บักหุ่งชูรสน้ำปลา จัดลงมาเรียบร้อย
มายำขึ้นแม่นแต่งภาช์ มาตำแล้วได้แต่งภาช์..พี่น้องเอย
//สาวนา อีสาน

คืนราตรีสลัวฟ้า ดวงจันทราบ่สาดส่อง
แสงสีไฟส่องสะท้อน ได้นอนกลุ้มว่าฮ่ำไฮ
คราวเคยจูงแขนอ้าย ไปงานวัดพาชมแสง
การแสดงอยู่ในงาน เทศกาลเอาบุญบ้าน
หวนถึงวันเคยพาขึ่น ชิงช้าสวรรค์เคียงคู่
เดียวนี่ชายบ่อยู่แล้ว บุญบ้านบ่ม่วนยิน
ไปหากินอยู่ต่างบ้าน ได้งานใหญ่เป็นนายโต
ลืมคนโซยังคอยทาง อยู่อีสานละบ้ออ้าย
งานวัดเฮากะกลายแล้ว บ่เห็นแววสิส่งข่าว
สาวอีสานผู้จั่งน้อง ยังคองอ้ายให้อ่วยมา
ยังคอยอ้ายบ่าวพี่ชาย..อ้ายเอย
//สาวนา อีสาน

ฝากดวงใจไปนำฟ้า ให้ฟ้าส่งนำลมบน
ไปพรมลงใจคน ผู้อยู่ไกลไลน้อง
ให้อ้ายครองใจแน่ อย่าผันแปรฮักใหม่
อย่าลืมคำที่ว่าไว้ สิใจหมั่นต่อนาง
ฟ้าเอ้ยฟ้าฮ้องป้าง ให้เอิ้นสั่งเอาคำจา
ไปหาชายคนรัก ให้รับฟังนำเสียงฟ้า
ให้กลับมาหาน้อง ผู้คองคอยอยู่บ้านป่า
ยังดำนาถ่าอ้าย หาเงินได้ให้อ่วยมา
หาเงินได้ ฟ้าวต่าวมา...อ้ายเอ้ย อ้ายเอย
//สาวนา อีสาน

การศึกษาเฮียนฮู้ ปูทางไว้ให้ย่าง
วัฒนธรรมต่างบ้าน ไหลเข้ามาต่อคิว
ลูกอีสานอย่าได้พลิ้ว คิดต่ำนำกระแส
อย่าได้แวลงคลอง ย่างนำไปตามก้น
ให้หลูโตนคนคอยเลี้ยง ทำนาหาเงินส่ง
พ่อแม่เงินบ่ต่งล้น คือคนค้าค่าเงิน
ความขาดเขินเพิ่นอดไว้ ป้อมใส่ให้นางสูง
หวังพยุงให้เฮียนจบ รับปริญญาคือเมืองบ้าน
สาวอีสานเขียนกลอนชี้ ทางได๋ดีให้คิดอ่าน
บ่กล้าสอนบ่กล้าต้าน แค่ขานเว้าให้คิดทวน...พี่น้อง เอย
//สาวนา อีสาน

สาวสกลคนผู้ฮ้าย รายงานโตมาแจ้งข่าว
แอดมินสาวผู้กล่าวต้อย ผญาน้อยมาอ่อยคำ
สำนวนบ่หวานเลิศล้ำ แต่ใจมักวาทศิลป์
สว่างแดนดินเฮือนนอน บ่อนใหญ่มาในนาพุ้น
เป็นจั่งบุญได้มาร่วม เขียนคำผญาใส่
ดีบ่ดีให้เบิ่งไว้ อภัยถ่อนบ่อนบ่คือ
มาเขียนกลอนอยู่ซุมื้อ คือบ่คือให้เตือนแน
ใจประสงค์อยากเผยแผ่ คำผญาพ่อแม่เค้า
เลยมาเว้าได้กล่าวคำ ได้มาเว้าแม่นกล่าวคำ…พี่น้องเอย
//สาวนา อีสาน

คืนเดือนดาวพราวฟ้า ดาราส่องมาแซมแสง
ความฮักแพงเคยมี ต่อกันสัมพันธ์เกี้ยว
ชายเคยเทียวมาหาน้อง ประคองนางเคียงคู่
แสงพุมผู่ส่องฟ้า ดาราน้อยระยิบแสง
ดวงจันทราส่องแจ้ง พวมโผล่พ้นไพรสน
มีเพียงเฮาสองคน นั่งชมจันทราฟ้า
กาลเวลามันเลยเลื่อน ปีเดือนกะพ้นผ่าน
คำสัญญาที่กล่าวต้าน ยังหวานเว้าเข้าใส่หู
อ้ายเอ้ย..อย่าซุลืมยอดซู้ ผู้คอยอยู่ยังโหยหา
ยังคอยวันพี่ชายมา เบิ่งดาวที่พราวฟ้า
ดวงจันทรากะจวนใกล้ เดือนเจ็ดหงายกะใกล้หม่อ
น้องยังรอถ่าอ้าย มาเคียงน้องมาส่องจันทร์
มาเคียงข่างแม่นเบิ่งจันทร์...อ้ายเอ้ย อ้ายเอย
//สาวนา อีสาน


คิดฮอดเด้คิดฮอดบ้าน คิดฮอดคอนบ่อนเคยอยู่
คิดเห็นมูอยู่บ้าน เคยถอนกล้าเล่นฮ่วมกัน
ตั้งแต่คราวก่อนนั้น พ่อแม่เพิ่นเคยสอน
ให้ลูกเพียรนำงาน เฮ็ดไฮ่นาสวนฮั้ว
ย้อนความจนจั่งลาบ้าน ถิ่นอีสานบ้านเกิดเก่า
เข้าสู่เมืองได้ไกลบ้าน ทำงานจ้างอยู่ต่างแดน
ไปอยู่โขงเขตแคว้น แดนถิ่นอยู่ทางได๋
ใจยังหวนควรคิด บ่ว่าเลยสิลืมบ้าน
สาวอีสานอยากขานเว้า เอาคำมาต้านต่อ
อดเอาเด้อพ่อแม่ท่าน ยามได้พร้อมสิอ่วยคืน...พ่อแม่ เอย
//สาวนา อีสาน


แนวนามน้อง ผู้สาวนาหน่าก่ำ
งานประจำตื่นเซ้า ไถคราดหว่านดำ
นาถ่าฝนพรมน้ำ บ่คือทามนาเพิ่น
บ่ขาดเขินเรื่องน้ำ ไหลล้นตะฝั่งซี
ส่วนว่านาน้องนี่ ซีมูลบ่เทียวผ่าน
อาศัยฝนซ่อยค้ำ จั่งดำได้เฮ็ดนา
ฝนบ่พรมหลั่งฟ้า ฟ้าบ่อ่วยคงซวยหนัก
ไผเด้น้อสิมามัก สิอยู่นำนาโนนน้อง
คนเคยมองกะเมินจ้อย ฮอดบ่คอยให้ฝนหน่ำ
เพิ่นว่านาน้องถ่าน้ำ เลยไปซ้ำบ่ต่าวมา
เลยไปจ้อยฮอดบ่คอย...อ้ายเอย
//สาวนา อีสาน




พี่ชายเอ้ยย...
อย่าสะเลยลืมน้อง ดำนาคองเทิงจอบส่อง
ดำนามองส่องอ้าย สายตาจ้องได้ส่องทาง
มื้อได๋ฟ้าเปรี้ยงป้าง มันเป็นต่างบ่คือหลัง
หวนภวังค์พะวงคิด ตั้งแต่ชายผู้หมายร่วม
ควมเคยจาขานเว้า สิมาเอาสิมาแต่ง
ค่าดองแพงกะสิสู้ ควมอ้ายนั่นว่ามา
ดำนาคอยบ่เห็นหน่า ได้แนมหาแต่อ้ายบ่าว
ยามได๋เด้ จั่งสิเห็นหน่าอ้าย มาจาเว้าต่ออินาง
มาหาน้องหม่อมพะนาง..เด้น้อ อ้ายเอย
//สาวนา อีสาน




อรุณสวัสดิ์ยามเซ้า ผู้สาวนามาจอบส่อง
ซำบายดีพี่น้อง ผู้มาจ้องส่องผญา
แสงสุรีย์มาส่องฟ้า นภาแจ่มจรัสแสง
ฝากแรงใจมาส่งทาง ผู้อยู่ไกลทำงานจ้าง
พอเป็นทางเอาแฮงก้าว สานฝันให้ฮอดบ่อน
กำลังใจมาซ่อยต้อน อวยพรให้สู่เจริญ
ให้งานเดินเงินคล่อง พ่อแม่เพิ่นคอยหวัง
แนมแต่ทางสิคืนเมือ ส่งเสียให้เลาใช้
สู้สู้ไปละน้อเจ้า ซุมๆเฮาอีสานถิ่น
พ่อแม่คอยอยู่บ้าน ยังหวังซ้น เพิ่งพา...พี่น้องเอย
//สาวนา อีสาน